Politieke transities in de Arabische wereld

Dina Shehata

Het jaar 2007 markeerde het einde van een korte periode van politieke liberalisering in de Arabische wereld die kort na de bezetting van Irak begon en die voornamelijk het gevolg was van externe druk op Arabische regimes om te hervormen en te democratiseren. Externe druk tijdens de 2003-2006 periode creëerde een politieke opening die activisten in de hele regio gebruikten om aan te dringen op langdurige eisen voor politieke en constitutionele hervormingen. Geconfronteerd met een combinatie van toenemende externe en interne druk om te hervormen, Arabische regimes werden gedwongen concessies te doen aan hun uitdagers. In Egypte, op verzoek van de voorzitter, Het Parlement heeft een grondwetswijziging aangenomen om directe competitieve presidentsverkiezingen mogelijk te maken. In september 2005, Egypte was getuige van zijn eerste competitieve presidentsverkiezingen ooit en zoals verwacht werd Mubarak gekozen voor een vijfde termijn met 87% van de stemmen. Bovendien,tijdens de november 2005 parlementaire verkiezingen,die vrijer waren dan vorige verkiezingen, de Moslim Broederschap, de grootste oppositiebeweging in Egypte, won 88 stoelen. Dit was het grootste aantal zetels gewonnen door een oppositiegroep in Egypte sinds de 1952 revolutie.Evenzo, in de januari 2006 Palestijnse parlementsverkiezingen, Hamas won een meerderheid van de zetels. Hamas was daardoor in staat om controle te krijgen over de Palestijnse Wetgevende Raad, die sinds de oprichting van de Palestijnse Autoriteit in 1996. In Libanon, in de nasleep van de moord op Rafiq Hariri op 14 februari 2005, een coalitie van pro-Hariri politieke krachten was in staat door middel van brede massamobilisatie en externe steun de Syrische troepen te dwingen zich terug te trekken uit Libanon en de pro-Syrische regering af te treden. Er werden verkiezingen gehouden, en de coalitie van 14 februari was in staat om meerdere stemmen te winnen en een nieuwe regering te vormen. In Marokko, Koning Mohamed VI hield toezicht op de oprichting van een waarheids- en verzoeningscommissie die de grieven probeerde aan te pakken van degenen die onder het bewind van zijn vader waren misbruikt. De landen van de Samenwerkingsraad van de Golf (GCC) onderging ook enkele belangrijke hervormingen tijdens de 2003-2006 periode. In 2003 Qatar heeft voor het eerst in zijn geschiedenis een geschreven grondwet afgekondigd. In 2005 organiseerde Saudi-Arabië voor het eerst in vijf decennia gemeenteraadsverkiezingen. En in 2006, Bahrein hield parlementsverkiezingen waarin de sjiitische samenleving van AlWefaq 40% van de zetels won. Hierop volgend, de eerste sjiitische vice-premier in Bahrein werd aangesteld.Deze gebeurtenissen, die bekend kwam te staan ​​als 'de Arabische lente',’ bracht sommige optimisten ertoe te geloven dat de Arabische wereld aan de vooravond stond van een democratische transformatie, vergelijkbaar met die in Latijns-Amerika en Oost- en Centraal-Europa in de jaren tachtig en negentig.. Evenwel, in 2007, toen politieke liberalisering plaats maakte voor toenemende polarisatie en hernieuwde repressie,deze hoop werd verdreven. Het mislukken van de openingen van de 2003-2006 periode om een ​​aanhoudende dynamiek in de richting van democratisering te creëren, kan worden toegeschreven aan een aantal factoren. De verslechterende veiligheidssituatie in Irak en het onvermogen van de Verenigde Staten om een ​​stabiel en democratisch regime te creëren, temperden de steun voor de inspanningen ter bevordering van de democratie binnen de Amerikaanse regering en versterkten de opvattingen van degenen die van mening waren dat veiligheid en stabiliteit vóór democratie moeten gaan. Bovendien, de verkiezingssuccessen van islamisten in Egypte en in Palestina hebben de westerse steun voor de bevordering van de democratie in de regio verder getemperd, aangezien de principes van deze bewegingen in strijd werden geacht met de belangen van het Westen.